Programmadetails

Dit jaar staat muziek op het programma met een relatie tot de beschermvrouwe van de muziek, Sinte Cecilia: twee Ceciliaanse odes van Purcell en twee werken van  Handel. Dit is veel muziek, te veel om in één concert uit te voeren. Er zal een selectie van ongeveer een uur uit deze werken worden gemaakt op basis van het aantal en de capaciteiten van de zangers, zodat iedereen een substantiële solo kan hebben. Het resulterende programma wordt uitgevoerd als hoogtepunt en afsluiting van de cursus, dit jaar weer in de kerk van klooster Nieuw Sion.

Sinte Cecilia

Sinte Cecilia staat bekend als beschermheilige van de muziek in de christelijke traditie. De band van Sinte Cecilia met muziek komt niet voort uit haar historische daden, maar uit symbolische interpretaties van haar legende. Volgens de Passio Sanctae Caeciliae, een gefictionaliseerd verslag uit de 5e eeuw, draaide haar leven om standvastige toewijding en martelaarschap. Het verhaal concentreert zich op haar geloof, de wonderbaarlijke overleving in een heet gestookt bad en haar uiteindelijke onthoofding - nauwelijks een muzikaal verhaal.

Dus blijft de vraag: wat heeft Cecilia met muziek te maken? Het zit zo: in haar passio staat het volgende over haar trouwdag: Cantantibus organis illa in corde suo soli Domino decantabat: terwijl de instrumenten (van het bruiloftsfeest) speelden, zong ze in haar hart alleen voor de Heer. In de Middeleeuwen werd de Latijnse tekst als antifoon iets ingekort en bovendien verkeerd vertaald: Terwijl ze orgel speelde, zong ze voor de Heer. En zo werd ze ook afgebeeld: Cecilia met haar orgel. Later kon het ook een viool, een cello of een theorbe zijn. Deze afbeeldingen speelden een belangrijke rol in het veranderen van haar in de beschermvrouwe van de muziek.

Engels verzet en heropleving

Gedurende een groot deel van de geschiedenis van Engeland bleef de verering van Cecilia sluimeren, onderdrukt door de protestantse tegenzin om heiligen te eren. Aan het einde van de 17e eeuw ontstond er echter een plotselinge golf van interesse, gedreven door een nieuw cultureel fenomeen: de Ceciliaanse ode.

In 1683 startten componist Henry Purcell en dichter Christopher Fishburn een traditie om Cecilia te vieren met muzikale odes op haar feestdag. Hun werken prezen haar als muze van de muziek en vermengden seculiere en sacrale elementen. Deze beweging viel samen met de opkomst van openbare concerten en de institutionalisering van muziekverenigingen, zoals de Musical Society of London.

De Cecilian ode werd een jaarlijkse traditie die enkele van de grootste dichters en componisten uit die tijd aantrok. John Drydens *A Song for St Cecilia's Day* (1687) en *Alexander's Feast* (1697) behoren tot de beroemdste bijdragen, met grootse muzikale zettingen door Purcell en later door George Frideric  Handel. Deze werken verhieven Cecilia's feestdag tot een viering van de goddelijke kracht van muziek en transformeerden het in een duidelijk Engelse traditie.

Purcell droeg twee Odes bij aan St. Cecilia: Welcome to all the pleasures (Z.339) werd geschreven op tekst van Christopher Fishburn in 1683. De tweede, Hail! Bright Cecilia (Z.328), ook bekend als The Ode to St. Cecilia, werd gecomponeerd in 1692 op een tekst van de Ier Nicholas Brady.

Purcell - Welcome to all the pleasures

De eerste ode, Welcome to all the pleasures, is geschreven voor vocale solisten, koor en een ensemble van vierstemmige strijkers en basso continuo. De instrumenten begeleiden niet alleen de zangers, maar spelen ook een rol in een ouverture (de zogenaamde symphony) en ritornelli. De uitvoering van het stuk duurt ongeveer 18 minuten.

Delen

1. Symphony
2. Verse (alt, tenor, bas), koor & ritornello: "Welcome to all the Pleasures"
3. Song (alt) & ritornello: "Here the deities approve" (een van de bekendste delen)
4. Verse (twee sopranen en tenor) & ritornello: "While joys celestial their bright souls invade"
5. Song (bas) & koor: "Then lift up your voices"
6. Verse (bas) & koor: "Then lift up your voices"
7. Instrumentaal tussenspel
8. Song (tenor) & ritornello: "Beauty, thou scene of love"
9. Song (tenor) & chorus: "In a consort of voices while instruments play"

Purcell - Hail! Bright Cecilia

De tweede ode, Hail! Bright Cecilia, is geschreven voor vocale solisten, koor en een ensemble van twee blokfluiten, basblokfluit, twee hobo's, twee trompetten, pauken, vierstemmige strijkers en basso continuo. Met een tekst vol verwijzingen naar muziekinstrumenten is het werk gescoord voor een verscheidenheid aan vocale solisten en obligato instrumenten, samen met strijkers en basso continuo. Bijvoorbeeld Hark, each Tree is een duet tussen een sopraan- en een basstem, en instrumentaal, tussen blokfluiten en violen. Deze instrumenten worden in de tekst genoemd (“box and fir” zijn de houtsoorten waarvan ze gemaakt zijn). Purcell volgde echter niet altijd precies Brady's aanwijzingen. Hij noteerde de Warlike Music voor twee trompetten en pauken in plaats van de fluit die Brady noemde.

Delen

1. Symphony (overture): Introduction—Canzona—Adagio—Allegro—Grave—Allegro
2. Recitative (bas) en koor: "Hail! Bright Cecilia"
3. Duet (sopraan [hoewel het bereik alt zou suggereren] en bas): "Hark! hark! each tree"
4. Air (countertenor): "'Tis nature's voice"
5. Chorus: "Soul of the world"
6. Air (sopraan) en koor: "Thou tun'st this world"
7. Trio (alt, tenor en bas): "With that sublime celestial lay"
8. Air (bas): "Wondrous machine!"
9. Air (countertenor): "The airy violin"
10. Duet (countertenor en tenor): "In vain the am'rous flute"
11. Air (countertenor): "The fife and all the harmony of war"
12. Duet (twee bassen): "Let these among themselves contest"
13. Chorus: "Hail! Bright Cecilia, hail to thee"

Handel - Te Deum & Jubilate

Handels Te Deum & Jubilate werden geschreven om de Vrede van Utrecht in 1713 te vieren. Het was zijn eerste grote geestelijke werk op Engelse teksten.  Handel volgde het model van Henry Purcells Te Deum en Jubilate uit 1694 met strijkers en trompetten, dat zelfs na de dood van de componist regelmatig werd uitgevoerd bij officiële gelegenheden in St Paul's, en een zetting uit 1709 van William Croft. Net als in deze modellen componeerde Handel een combinatie van twee liturgische teksten, de Ambrosiaanse hymne Te Deum (We loven U, O God) en een zetting van Psalm 100, O be joyful in the Lord, all ye lands, wat een vaak gezongen lofzang is in het Anglicaanse ochtendgebed. Handels werk werd voor het eerst uitgevoerd tijdens een openbare repetitie op 5 maart 1713 in St Paul's Cathedral. De officiële première vond plaats nadat de moeizame vredesonderhandelingen waren afgerond, in een plechtige dankdienst op 7 juli 1713.

Het Te Deum & Jubilate is feestelijk genoteerd voor zes solisten (twee sopranen, twee alten, tenor en bas), gemengd koor, twee trompetten, flauto traverso, twee hobo's, fagot, strijkers en basso continuo. Het koor is in de meeste delen vijfstemmig (SSATB), maar af en toe zijn alten en tenoren net als de sopranen gesplitst; de slotdoxologie begint achtstemmig. Bijna alle delen zijn voor solozangers en koor; er zijn geen echte aria's.

Te Deum

1. We praise Thee, O God (Adagio, SATB)
2. To Thee all Angels cry aloud (Largo e staccato, 2 altos, TB unison)
3. To Thee Cherubin and Seraphim (Andante, 2 sopranos, SSATB)
4. The glorious Company of the Apostles (Andante – Adagio – Allegro – adagio – Allegro, tenor, bass, two sopranos, SSATB)
5. When thou took’st upon thee to deliver man (Adagio – allegro – adagio – Allegro, SSATB)
6. We believe that thou shalt come to be our judge (Largo, soprano, alto, tenor, bass, SATB)
7. Day by day we magnify thee (Allegro, double choir: SST AATB)
8. And we worship thy name (SSATB)
9. Vouchsafe, O Lord (Adagio, SSAATB)
10. Lord, in thee have I trusted (Allegro, SSATB)

Jubilate

1. Be joyful in the Lord, all ye lands (alto, SATB)
2. Serve the Lord with gladness (SSATB)
3. Be ye sure that the Lord he is God (duet: alto, bass, violin, oboe)
4. Go your way into his gates (SATB, strings)
5. For the Lord is gracious (Adagio: 2 altos, bass, oboes, violins)
6. Glory be to the Father (SSAATTBB)
7. As it was in the beginning (SSATB)

Handel wist een superieure synthese te bereiken tussen solisten en koor. De grootschalige structuur doet nooit afbreuk aan de delicatesse van melodie en harmonie, terwijl de muzikale uitbeelding van de tekst altijd nauwkeurig is en grote verfijning vertoont.

Het succes van Handels Te Deum was zo groot dat het werk jaarlijks werd uitgevoerd ter gelegenheid van St. Cecilia's Day, op 22 november, waardoor Purcells tegenhanger van de eerste plaats werd verdrongen.